یکی از پرطرفدارترین سبک‌های دنیای‌ بازی‌ها که معمولاَ بیش‌ترین فروش را به خود اختصاص می‌دهد، ژانر شوتر اول‌شخص یا FPS است. بازی‌هایی نظیر Duke Nukem، Quake و Doom، مواردی بودند که تحول عظیمی در این عرصه به وجود آوردند و به عنوان بنیان‌گذاران این سبک نیز شناخته می‌شوند. سال ۱۹۹۹ با ظهور بازی‌هایی مانند Call Of Duty، Battlefield،Half-Life   و Counter-Strike دگرگونی بزرگی در این سبک به وجود آمد.

نظام رده‌بندی سنی بازی‌های رایانه‌ای ایران (ESRA) که به بررسی و و رده‌بندی بازی‌های رایانه‌ای اهتمام دارد، این دست بازی‌ها را نیز همانند تمام بازی‌های دیگر مورد بررسی قرار می‌دهد. در این گزارش، مروری می‌شود به سه نمونه از این بازی‌ها که در اسرا مورد رده‌بندی قرار گرفته‌اند و مشخصات هریک برشمرده می‌شود.

سه بازی Battlefield 4، CS GO و Call of Duty Ghosts برای این گزارش در نظر گرفته شده است و تمام این بازی‌ها از ESRA رده سنی +18 سال دریافت کرده‌اند. در ادامه به چرایی دریافت این رده از سوی ESRA پرداخته می‌شود.

Battlefield 4؛ خشونت سنگین و تیراندازی‌های واقع‌گرایانه

بازی Battlefield 4  در سال 2013 با سبک تیراندازی اول شخص (FPS) به بازار آمد. این بازی در دو حالت تک‌نفره (Single Player) و حالت چند‌نفره (Multi Player) ارائه شد که بیشتر برای حالت چند نفره مورد اقبال قرار گرفت. در این بازی انواع سلاح‌های سبک و سنگین برای مبارزه وجود دارد که این ابزار حتی شامل تانک، نفربر، جت جنگی و ... می‌شود. یکی از مهمترین ویژگی‌های این بازی امکان تخریب کامل محیط توسط سلاح‌های انفجاری و سنگین است، که این امکان می‌تواند در روند بازی توسط بازیکن به کار گرفته شود (به عنوان مثال می‌توان سقف جایی را تخریب و آن را بر سر دشمنان ریخت). در حالت تک‌نفره یا داستانی این بازی، داستانی در مورد جنگ فرضی در سال 2020 روایت می‌شود که در آن سه کشور ابر قدرت‌ روسیه، آمریکا و چین در آستانه جنگ با یک‌دیگر قرار دارند. وجود نقشه‌ها و مراحل متنوع در این بازی می‌تواند آن را در زمره بازی‌های جذاب قرار دهد، اما باید اشاره کرد که این بازی با توجه به سال ساخت آن شاید می‌توانست از لحاظ گرافیکی بهتر عمل کند، هرچند در مورد صحنه‌های درگیری بازی می‌توان گفت بسیار مناسب کار شده‌اند و هیجان و لذت بازی در سطح بالایی حس می‌شود.

در کل با توجه به فضای جنگی بازی و درگیری‌های متنوع و اضافه شدن مراحل مختلف در بازی می‌توان آن را در دسته بازی‌های جذاب برای مخاطبین این ژانر قرار داد. این بازی با توجه به سبک آن دارای خشونت بالا و کشتن با نمایش خون و صدای رنج کشیدن است که این امر می‌تواند به عنوان محتوای آسیب‌رسان جدی این بازی در نظر گرفته شود. وجود ترس و دیده شدن صحنه‌هایی که دارای ناهنجاری اجتماعی هستند نیز می‌تواند بر روی مخاطب آثار منفی بگذارد. لازم است والدین بدانند با توجه به فضای داستانی بازی در حالت داستانی بازیکن ممکن است حس یأس و نا امیدی را هم تجربه کند. این بازی مناسب کودکان و نوجوانان نبوده و مخاطب آن بزرگسالان می‌باشند، پس باید در هنگام خرید به برچسب و رده سنی مشخص شده ESRA دقت کرد.

پیکتوگرام‌های ESRA برای این بازی نیز نشان می‌دهد که دو عامل خشونت و یاس و ناامیدی در بازی پررنگ است.

Call of Duty: Ghosts؛ مبارزه، تیراندازی و نبرد برای گروه

در این بازی هم حالت تک نفره (Single Player) و هم حالت چند نفره (Multiplayer) وجود دارد. در بخش داستانی بازی، بازیکن عضو یک گروه عملیات ویژه بسیار قدرتمند است. داستان بازی در سال‌های نه چندان دور اتفاق می‌افتد که در نتیجه حوادث ویرانگر، ایالات متحده دیگر یک ابرقدرت جهانی نیست و گرفتار هرج و مرج شده است. اعضای این گروه ویژه شامل دو برادر، پدر و یک سگ آموزش دیده می‌شوند که در طول بازی به مأموریت‌های مختلفی فرستاده می‌شوند. داستان بازی و سینماتیک‌های طراحی شده در آن بسیار جذاب هستند و بازیکن در کنار استفاده از سلاح‌های سرد و گرم مختلف می‌تواند از ماشین‌های زرهی نیز استفاده کند.

درگیری‌های این بازی دارای سرعت بالا و مناسبی هستند اما هوش مصنوعی استفاده شده در آن چندان قوی نیست. بازی CoD Ghosts یک اثر بسیار خشن، همراه با نمایش خون و تخریب فراوان است. در طول بازی، بازیکن قادر است از سلاح‌های سرد و گرم متعددی برای از بین بردن دشمنان خود استفاده کند. صحنه‌های قساوت‌آمیز این بازی با وضوح بالا نمایش داده می‌شوند و بازیکن قادر است به سر و صورت دشمنان خود شلیک کند. گرچه تمرکز این بازی بیشتر بر روی جنگ و مبارزه است اما در آن به اهمیت خانواده و روابط خانوادگی تأکید می‌شود و تمرکز بالایی بر روی کار گروهی وجود دارد. در پایان باید تأکید کرد که این بازی برای مخاطب بزرگسال ارائه شده و مناسب کودکان نیست.

نظام ESRA در بررسی این بازی نیز دو عنصر خشونت و یاس و ناامیدی را پررنگ دانسته است. علاوه بر چهار موردی که در بتلفیلد ۴ نیز وجود داشت، عنصر دخانیات نیز در این بازی وجود دارد که البته خیلی پر رنگ نیست.

Counter Strike: Global Offensive؛ بازی گروهی، سریع و تنش‌زا 

سری بازی‌های Counter Strike به علت هیجان بالای آن در میان بازی‌های آنلاین همواره در ردیف‌های بالا قرار دارد و علت آن به چالش کشیدن قدرت تمرکز و تفکر به همراه سرعت عکس‌العمل و کار گروهی است.

نسخه‌های قدیمی‌تر این بازی که معروف‌ترین آنها نسخه 1.6 آن است به عنوان یک ماد از بازی Half-Life بوده ولی با توجه به محبوبیت این نسخه‌ها و برگزاری مسابقات متعدد شرکت Valve تصمیم به سرمایه‌گذاری روی این بازی و ساخت نسخه‌ای مستقل با گرافیک بالا گرفت. در این بازی نقشه‌های مسابقه از روی نسخه‌های قدیمی الهام گرفته شده و با گرافیکی بسیار بالاتر از آن به همراه امکانات اضافی که در نسخه‌های قبلی به صورت افزونه به آن اضافه می‌شد ساختند. در بازی Counter Strike: Global Offensive  دو گروه تروریست و ضد تروریست وجود دارد که بازیکن بسته به سنارویی که برای هر یک از نقشه‌ها تعیین شده عمل می‌کند.

در یک سناریو تروریست‌ها باید سعی کنند در مناطقی که در نقشه مشخص شده بمب کار بگذارند و تا انفجار بمب مانع از آن شوند که ضد تروریست‌ها بمب را خنثی کنند. ضد تروریست نیز وظیفه دفاع از مناطقی را دارد که تروریست می‌تواند بمب‌گذاری کند. در سناریویی دیگر نیز تروریست‌ها افرادی را به گروگان گرفته‌اند و گروه ضربت باید سعی کند تا گروگان‌ها را آزاد کند. اما با نابودی همه دشمنان نیز می‌توان امتیاز کسب کرد. استفاده بهینه و با استراتژی از اسلحه های در اختیار بازیکن از نقاط قوت این بازی به شمار می‌رود. این بازی دارای خشونت نسبتاً بالایی است. وجود خون در بازی بیشترین تأثیر را از نظر محتوای آسیب‌رسان بر روی بازیکن دارد و گرافیک بالای بازی باعث وضوع رنگ خون و القای حس مرگ کاراکتر و کشتن دیگر بازیکنان در بازی می‌شود. در واقع خشونت در این بازی پر رنگ‌ترین عنصر آن است و به‌عنوان مثال تلاش برای کشتن رقبا با استفاده از چاقو در این بازی به یک عادت تبدیل شده است.

از طرف دیگر بخاطر رقابتی بودن بازی، هیجان، تنش و استرس بازی بسیار بالاست و بازیکن باید برای پیروز شدن تمرکز ویژه‌ای روی بازی بکند و این حس رقابت گاهی اوقات منجر به اعصاب خردی بازیکن می‌شود.

نتیجه‌گیری

در پایان باید گفت که با توجه به فضای اکشن و بار خشونت این نوع بازی‌ها و تاثیرگذاری آن‌ها روی مخاطب، رویکرد نظام رده‌بندی سنی ESRA این است که با توجه به معیارهای ارزیابی انواع خشونت و میزان نمایش آن، بازی‌هایی از این دست عموما رده‌سنی 18+ سال دریافت می‌کنند.

این مسئله نشان می‌دهد که خانواده‌ها بایستی به تاثیرگذاری این بازی‌ها توجه کرده و چنین بازی‌هایی را برای فرزندان خود تهیه نکنند.