کدام بازی برای کدام سن

امروزه با فراگیر شدن استفاده از بازی‮های رایانه‮ای، بحث طبقه‮بندی سنی کاربران آنها نیز به موضوعی جدی برای دست‮اندرکاران تهیه و توزیع این بازی‮ها تبدیل شده و کشورهای مختلف بنابر ویژگی‮های خاص فرهنگی و اجتماعی خود، نظام‮های طبقه‮بندی را با الزامات و مقررات خاصی تدوین می‮کنند تا گروههای مختلف سنی در معرض محتوای نامناسب قرار نگیرند. در این بین، تدوین‮کنندگان استانداردهای مذکور تلاش می‮کنند پاسخ مناسبی به دغدغه‮های فزاینده والدین و فعالان حوزه تعلیم و تربیت داشته باشند و در عین حال گزینه‮های انتخاب آنها را نیز محدود نکنند. در این زمینه کشورهای مختلف، نظام‮های گوناگونی از طبقه‮بندی و دسته‮بندی سنی و محتوایی بازی‮های رایانه‮ای را تدوین کرده‮اند که در ادامه با جزئیات بیشتری آنها را مورد بررسی قرار می‮دهیم. 
برزیل
برزیل یکی از کشورهایی است که به دلیل رشد فزاینده اقتصادی و صنعتی با تغییراتی در سبک زندگی افراد و میزان رفاه عمومی مواجه بوده است. استفاده از بازی‮های رایانه‮ای نیز به فراخور این وضعیت با اقبال بیشتری از سوی کودکان و نوجوانان برزیلی مواجه شده است.  به همین دلیل، خانواده‮ها در این کشور هر روز لزوم در اختیار داشتن منبعی مطمئن برای طبقه‮بندی بازی‮های رایانه‮ای را بیش از پیش احساس می‮کنند. در برزیل، «اداره ارزشیابی عناوین و صلاحیت‮ها» (DEJUS) بخش اعظمی از این کار را انجام می‮دهد. این اداره یکی از زیرمجموعه‮های وزارت دادگستری کشور برزیل است و سیاستگذاری‮های کلی و فرایندهای ارزشیابی در حوزه محتوای رسانه‮ای اعم از بازی‮ها و فیلم‮ها را بر عهده دارد. فیلم‮ها در برزیل توسط کارشناسان و ارزیابان این اداره مورد بررسی قرار می‮گیرد در حالی‮که برنامه‮های تلویزیونی را خود شبکه‮ها ارزیابی می‮کنند، مگر مواردی که این اداره، ارزیابی آنها را ناکافی و نامناسب تشخیص دهد. در این اداره، نشانه‮هایی برای ارزشیابی و اعلام نظر نهایی، بسته به نوع محتوا مورد استفاده قرار می‮گیرد.
  فیلم‮ها یا بازی‮هایی که این علامت را بدست می‮آورند، هیچ ایرادی به لحاظ محتوایی ندارند و هر شخصی، فارغ از طبقه سنی می‮تواند آنها را در هر زمانی مشاهده کند یا از آنها استفاده کند. فیلم‮ها و بازی‮های انیمیشنی که این برچسب را دریافت می‮کنند، صحنه‮های چندان خشنی ندارند و اگر هم اسلحه‮ای در آنها استفاده می‮شود نباید توام با خشونت شدید باشد. برهنگی بدون داشتن نشانه‮های جنسی در این طبقه آزاد است و صحنه‮های استفاده از داروهای ملایم و بی دردسر نیز مانعی ندارد.
  فیلم‮ها و بازی‮های دارای این نشان مناسب افراد بالای 10 سال هستند، محتوای جنسی، درگیری‮های فیزیکی و استفاده از داروها و مواد مخدر نیز در آنها دامنه بازتری دارد. 
  آثار تولید شده با این درجه از ارزشیابی اگر در قالب فیلم باشند، باید از ساعت 8 شب تا 6 صبح پخش شوند و مخاطب آن نیز افراد بالای 12 سال هستند. 
  این دسته از فیلم‮ها نیز دارای محدودیت زمان پخش هستند بطوریکه باید از ساعت 9 شب تا 6 صبح پخش شوند و مخاطب آن نیز بالای 14 سال است. آزادی بیشتری نیز به لحاظ نشان دادن صحنه های خشونت و مسائل جنسی در آن حاکم است. 
   و    نیز برای رده‮های سنی بالاتر، یعنی 16 سال و 18 سال مورد استفاده قرار می‮گیرد و زمان پخش این فیلم‮ها نیز محدودتر می‮شود. 
این علامت‮ها در ارزشیابی بازی‮ها و محتوای بصری آنها نیز مورد استفاده قرار می‮گیرد و توزیع‮کنندگان و تولیدکنندگان بازی‮های ویدئویی و رایانه‮ای در برزیل ملزم به درج این علامت‮ها بر روی بازی‮ها هستند. 
انگلستان
در این کشور نهادی با نام «شورای طبقه‮بندی فیلم انگلستان» (BBFC ‎)  وجود دارد که سابق بر این با نام «هیأت عالی سانسور فیلم» شناخته می‮شد. این شورا یک سازمان غیر دولتی است که توسط صاحبان صنعت فیلم‮سازی در این کشور تاسیس شده و مسئولیت طبقه‮بندی سنی و سانسور فیلم، دی وی دی، بازی‮های رایانه‮ای و ... را در سطح ملی بر عهده دارد. دستورالعمل مورد استفاده در این سازمان نیز، قانون جامع آثار ویدئویی است که در سال 2010 مورد تصویب قرار گرفته است. طبقه‮بندی مورد استناد در این شورا، رده‮های سنی و محتوایی زیر را به رسمیت می‮شناسد:
  این علامت نشان‮دهنده محتوای عام فیلم و آثار ویدئویی است که به لحاظ محتوایی، هیچ مورد نامناسبی برای کودکان به همراه ندارد. 
   این علامت بر روی آثاری درج می شود که مشاهده آن توسط کودکان می‮بایست با نظارت و راهنمایی والدین باشد. به عبارت بهتر، محتوای کلی اثر مشکل خاصی ندارد، اما برخی از صحنه‮ها می‮تواند آسیب‮هایی را برای کودکان به همراه داشته باشد. 
  این علامت مخصوص نمایش فیلم‮های خاص در سینماها است که مشاهده آنها برای افراد زیر 12 سال توصیه نمی‮شود، اما این افراد می‮توانند به همراه والدین و در حضور آنها از این آثار استفاده کنند. 
   این نشان مخصوص فیلم‮های بالای 12 سال در شبکه نمایش خانوادگی است که از سال 2012 استفاده از آن در انگلستان رایج شده است. استفاده افراد 12 سال از این فیلم‮ها و بازی‮ها یا فروش آنها به این افراد ممنوع است و پیگرد دارد. 
   تنها افراد بالای 15 سال می‮توانند این آثار را مورد استفاده قرار دهند. محتوای این آثار دارای خشونت نسبی، الفاظ نسبتا رکیک، صحنه‮های خفیف جنسی و مسائلی از این دست است که فروش آنها به افراد کم سن و سال را ممنوع کرده است. 
   و     نیز اختصاصا برای افراد بالای 18 سال مورد استفاده قرار می‮گیرد.  
استرالیا
«شورای طبقه‮بندی استرالیا» نهادی است که توسط دولت این کشور به منظور رده‮بندی فیلم‮ها، بازی‮های ویدئویی و محصولات صنعت نشر از سال 1970 تاسیس شده و آثار مذکور را برای عرضه در نمایشگاهها و فروشگاهها طبقه‮بندی می‮کند. این شورا در ابتدا به عنوان زیرمجموعه دفتر طبقه‮بندی فیلم و آثار ادبی کار خود را انجام می‮داد که این دفتر در سال 2006 منحل شد و شورای مربوطه از آن سال به بعد تحت نظارت و پشتیبانی دادستانی کل این کشور کار خود را ادامه می‮دهد. تصمیمات اتخاذ شده در این شورا ممکن است در مرحله تجدیدنظر در شورای بازنگری طبقه‮بندی استرالیا مورد ارزیابی مجدد قرار بگیرد. مبنای تصمیم گیری در این شورا، قانون جامع طبقه‮بندی ملی است که امکان جرح و تعدیل در آثار تولیدی یا وارداتی را برای آن فراهم می‮کند. 
نظام طبقه‮بندی مذکور به دو دسته آزاد و محدود تقسیم می شود و رده‮های سنی و محتوایی زیر را در می گیرد:
رده آزاد
  این علامت اگر بر روی اثری درج شود، نشان‮دهنده بی‮ضرر بودن اثر مذکور برای رده‮های سنی است و اساسا آن اثر معاف از بررسی تلقی می‮شود. تولید کنندگان آثار می‮توانند در صورت تشخیص خود از این برچسب بر روی محصولات استفاده کرده و آن را به بازار عرضه کنند. با این حال، اگر آسیبی از ناحیه اثر تشخیص داده شود، صاحب اثر یا توزی‮ کننده آن در معرض پیگرد قرار می‮گیرد.
  آثاری که این علامت بر روی آنها درج می‮شود برای نمایش عمومی هستند و محتوای آنها نیز بی‮خطر و ملایم تشخیص داده می‮شود. البته صرف درج این نماد بر روی اثر نمی‮تواند نشان دهنده مناسب بودن آن برای کودکان باشد و فیلم‮ها یا بازی‮هایی که برای جمعیت هدف کودک در نظر گرفته می‮شوند می‮بایست استانداردهای دیگری را مد نظر قرار دهند. 
  این آثار دارای محتوایی هستند که می‮تواند برای کودکان تا حدودی نامناسب باشد و به همین دلیل مشاهده یا استفاده از آنها می‮بایست با توصیه و راهنمایی والدین باشد. 
  فیلم‮ها و بازی‮های تولید شده با این نشان برای گروه سنی بالغ توصیه می‮شود، اما محتوای آنها لزوما زیانبار نیست و آخرین درجه از طبقه‮بندی نامحدود برای استفاده‮کنندگان و بینندگان تلقی می‮شود. 
رده محدود
  این نشان برای آثاری صادر می‮شود که مشاهده یا خرید و استفاده از آنها برای افراد زیر 15 سال می‮بایست با مشایعت قیّم آنها همراه باشد. پس به طور کلی استفاده از این محصولات برای افراد زیر 15 سال ممنوع است. محتوای این آثار نیز دارای درجه شدت تاثیرگذاری تلقی می‮شود. 
  این نشان نیز برای آثاری به کار می‮رود که خرید، مشاهده یا استفاده از آنها برای افراد زیر 18 سال ممنوع است. محتوای این آثار نیز به شدت تاثیرگذار است. 
  این آثار قابلیت استفاده برای افراد زیر 18 سال را ندارد و محتوای آن تماما جنسی است. فروش این آثار به افراد زیر 18 سال مشمول پیگردهای کیفری قرار می‮گیرد و حداکثر تا 5500 دلار جریمه در بردارد. 
RC  این آثار قابل ارزیابی نیست و محتوای آن نیز به شدت در تضاد با معیارهای اخلاق و عفت عمومی قرار دارد.  
باکس 1:
در تعیین رده‌بندی بازی‌های رایانه‌ای، اسرا 4 ویژگی را در نظر می‌گیرد:
1. خصوصیات جسمی - حرکتی
2. خصوصیات ذهنی- روانی
3. خصوصیات عاطفی                                                                                                       
4. خصوصیات اجتماعی
باکس 2:
گروه‌های سنی در اسرا عبارتند از:                                                                                                 
•    (خردسالی) بالای 3 سال
•    (کودکی) بالای 7 سال
•    (ابتدای دوران نوجوانی) بالای 12 سال
•    (نیمه دوم نوجوانی) بالای 15 سال
•    (بزرگسالان، مجرد) بالای 18 سال
•    (بزرگسالان، متأهل) بالای 25 سال
باکس 3: 
اسرا در طبقه‮بندی بازی‮های رایانه‮ای 7 ویژگی را مد نظر خود قرار می‮دهد:
1- خشونت، 2-  استفاده از تنباکو و مواد مخدر، 3- محرکهای جنسی، 4- ترس، 5- نقض ارزش‮های دینی، 6- نقض هنجارهای اجتماعی و 7- ناامیدی

مجتبی صادقیان