نویسنده: م.ر.بهنام رئوف
بازی های ویدئویی و رایانه ای به لحاظ تاثیرگذاری خود در زمینه فرهنگ سازی، رشد و ایفای نقش های آموزشی و کمک آموزشی و همچنین پر کردن بخشی از اوقات فراغت گروه های سنی مختلف جامعه از جایگاه ویژه و مهمی برخوردار هستند. در کنار رشد استفاده از تجهیزات دیجیتالی، تولید و عرضه بازی های رایانه ای هم رشد خیره کننده ای دارد؛ به شکلی که هم اکنون بعد از هالیوود و صنعت فیلمسازی، بازی های رایانه ای، کنسولی و موبایلی به عنوان پول سازترین صنعت محسوب می شوند.
    این داستان تا جایی ادامه یافته است که حتی تهیه کنندگان فیلم های مطرح هالیوودی همزمان با شروع فیلمبرداری ساخت یک بازی رایانه ای با همان سناریو و با همان بازیگران اصلی فیلم را هم آغاز می کنند. به طوری که پس از پایان نمایش فیلم، نسخه بازی را عرضه می کنند و به این ترتیب بخش زیادی از طرفداران فیلم جذب بازی آن می شوند.
    ایران هم چند سالی است که به شکل جدی در این بخش وارد شده و با حمایت های دولتی توانسته بازی های در خور توجهی تولید کند. طی چند سال گذشته حضور ایران در نمایشگاه های بین المللی مطرح جهانی باعث توجه به بازی سازان ایرانی شده است.
    به عنوان مثال چندی پیش مدیر شرکت فرانسوی گیم کانکشن در گفت و گو با شبکه فرانسوی 24 به حضور گسترده تولیدکنندگان بازی های رایانه ای ایرانی در مجامع و رویدادهای بین المللی اشاره کرد و گفت: اکنون بازی سازان ایرانی حضوری تاثیرگذار، هدفمند و حرفه ای در نمایشگاه های فروش بازی های رایانه ای
    دارند.
    او گفته است که ایرانی ها از توانایی بسیاری برای تسخیر بازارهای بازی رایانه ای در نقاط مختلف جهان برخوردارند که همین امر باعث شده تا این کشور به عنوان کشور پیشرفته در منطقه خاورمیانه و غرب آسیا درعرصه تولید بازی رایانه ای شناخته شود. این موضوع از زمان روی کار آمدن بنیاد بازی های رایانه ای آغاز شده است. این بنیاد همواره در طول فعالیت خود توانست با حمایت هایی از تولیدکنندگان وجهه بازی سازان ایرانی را در نمایشگاه های جهانی افزایش دهد.

حمایت های دست و پا شکسته
    با این حال در چند سال گذشته همواره انتقادهایی به تولیدکنندگان بازی های رایانه ای در کشور مطرح بوده است. در حالی که جهان به سمت تولید بازی در بخش تلفن همراه، کنسول و آنلاین رو آورده است، اما همواره عنوان می شد که تولیدکنندگان ایرانی تمام توان خود را روی ساخت بازی بر بستر رایانه گذاشته اند. هر چند که این انتقاد تا حدود زیادی بجا و قابل باور بود، اما با این حال تولیدکنندگان ایرانی هم هر چند دیر، اما سرانجام در بخش بازی های تحت وب و کنسول نیز وارد شده اند. در این بین بنیاد ملی بازی های رایانه ای نقشی موثر در توسعه صنعت بازی کشور داشته است. حضور فعال این مرکز در نمایشگاه های جهانی در کنار معرفی تولیدکنندگان ایرانی به همراه حمایت های مالی از بازی سازان از جمله فعالیت های این مرکز بوده است.
    با توجه به گستردگی بازار بازی های رایانه ای لزوم حمایت از سرمایه گذاری در این بخش و حفظ حقوق مولفان بیش از گذشته ضروری به نظر می رسد. به عقیده بسیاری از کارشناسان، بخش خصوصی برای سرمایه گذاری در بخش هایی همچون تولید بازی های رایانه ای، تولید آثار سینمایی و در عین حال توزیع محصولات فرهنگی از این دست نیازمند احساس امنیت برای حفظ سرمایه در تولید یک کالای فرهنگی است؛ اما از سوی دیگر صنعت ساخت بازی تفاوت های چشمگیری با سایر محصولات فرهنگی مانند سینما دارد.
    ساخت یک بازی علاوه بر هزینه بر بودن و صرف زمانی نسبتا طولانی به دلیل تازه بودن آن و داشتن رقبای قدر جهانی نیازمند حمایت های ویژه ای است. در ایران اما این حمایت ها تنها بر اساس فاکتورهایی خاص در سناریو بازی ها صورت گرفته است؛ به طوری که اگر قرار باشد حمایتی صورت گیرد این حمایت تنها از بازی هایی صورت می گیرد که فاکتورهایی خاص را در سناریو بازی خود رعایت کرده باشند.
    حسن علیزاده، رییس مرکز توسعه فناوری اطلاعات و رسانه های دیجیتال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چندی پیش در مورد به کارگیری چنین فاکتورهایی به دنیای اقتصاد گفت: شاخص هایی را که برای حمایت از تولیدات بازی های رایانه ای عنوان می شود، ما تصویب نکرده ایم؛ اما به شکل کلی عملکرد ما در راستای حمایت از تولیداتی است که در چارچوب منظومه فرهنگی ما است.
    او ادامه می دهد: طبیعتا بازی هایی که در راستای موضوعات روزی همچون بیداری اسلامی و غیره باشد مورد حمایت قرار می گیرد. البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که خیلی از بازی هایی که هم اکنون و در راستای همین شاخص ها تولید شده است به سفارش مرکز نبوده است و بخش خصوصی به میل خود به تولید این بازی ها پرداخته است؛ مانند انرژی هسته ای ایران یا حضور نظامی آمریکا در عراق. علیزاده تاکید می کند: به شکل کلی در روند ساخت بازی قطعا یکسری المان های زیبایی شناختی برای جذب مشتری وجود دارد. توصیه ما به دوستانی که در بخش تولید بازی فعال هستند این است که تولید بازی های ما با تولید بازی های غربی فرق داشته باشد. اگر قرار است در بازی های ما هم همانند بازی های غربی سربازان با انبوهی از تجهیزات جنگی همراه باشند و صرفا هم به فکر جنگ و خونریزی باشند که چه کاری است این نوع از بازی ها تولید شود؛ چرا که مشابه غربی آن وجود دارد. رویکرد ما این است که از خشونت و خصومت در بازی ها فاصله بگیریم.

بودجه ای که حذف شد
    در عین حال اما به تازگی عنوان شده است که در سال جاری بودجه ای برای حمایت از بازی های رایانه ای وجود ندارد. مدیرعامل بنیاد ملی بازی های رایانه ای از حذف جدول بازی های رایانه ای در لایحه پیشنهادی دولت به مجلس برای بودجه سال 92 خبر داد و با انتقاد از این تصمیم دولت گفت: عدم تخصیص بودجه سالانه به بازی های رایانه ای این صنعت را به طور کلی نابود خواهد کرد.
    بهروز مینایی در گفت وگو با خبرگزاری «مهر»، با انتقاد از کاهش بودجه بازی های رایانه ای طی سال های اخیر اظهار کرد: برای سال 91 مبلغ 10 میلیارد تومان برای این بخش درنظر گرفته شده بود که تنها 5/1 میلیارد تومان از این مبلغ تخصیص داده شد.
    وی با بیان اینکه بودجه تخصیص یافته به بازی های رایانه ای در سال 91 حدود 90 درصد کاهش را نسبت به سال 90 نشان می دهد، ادامه داد: دولت در بودجه پیشنهادی سال 92 به طور کل جدول بودجه بازی های رایانه ای را حذف کرده است. مدیرعامل بنیاد ملی بازی های رایانه ای حذف بودجه این بخش را به معنای نابودی صنعت گیم کشور برشمرد و گفت: به کمیسیون تلفیق مجلس شورای اسلامی پیشنهاد داده ایم که برای این بخش ردیف بودجه تعریف کنند.
    وی مبلغ پیشنهادی برای تخصیص بودجه به بازی های رایانه ای را که به کمیسیون تلفیق ارائه شده 10 میلیارد تومان عنوان کرد و ادامه داد: کمیسیون فرهنگی مجلس نیز با این مبلغ موافقت کرده است؛ اما نظر نهایی باید از سوی کمیسیون تلفیق داده شود و مجلس آن را تصویب کند. مینایی با بیان اینکه با گذشت 2 ماه از سال و تا زمانی که تکلیف بودجه این بخش مشخص نشده است، نمی توان برنامه ریزی و مدیریت مشخصی برای این بخش داشت و قول حمایت به تولیدکنندگان گیم داد به خبرگزاری مهر گفت: بنیاد ملی بازی های رایانه ای در سال 90 از 20 پروژه تولید بازی در کشور حمایت کرد و در سال 91 نیز به دلیل نبود بودجه مناسب، از میان 32 پروژه تعریف شده، تنها از پروژه های کم هزینه و بازی های کوچک و کژوال و موبایلی حمایت کرد.
    وی با اشاره به حمایت های مالی سازمان فناوری اطلاعات ایران و دبیرخانه شورای عالی اطلاع رسانی از این بخش گفت: پروژه های اصلی و بزرگ بازی های رایانه ای به دلیل کمبود بودجه در سال 91 به محاق رفت و بسیاری از نیروهای بازی ساز و تولیدکننده گیم به دلیل نبود شرایط فعالیت، جذب شرکت های خارجی شدند. در همین حال حضور بازی های رایانه ای ایرانی در بازارهای جهانی قطع شده است.
    از سوی دیگر اما شنیده می شود که شورای عالی فضای مجازی نیز برنامه و دستوراتی برای حضور در بخش بازی های رایانه ای دارد. این درحالی است که صنعت بازی های رایانه ای از زمان روی کار آمدن بنیاد بازی های رایانه ای توانسته بود با نظم و برنامه ریزی دقیق فعالیت های در خور توجهی داشته باشد. جا دارد در این بخش به جای ایجاد نهادهای موازی و اختصاص بودجه، هزینه های مورد نظر تمام در اختیار یک مرکز قرار گیرد تا با این کار روند صورت گرفته در بخش بازی ها ادامه داشته باشد.